Prawo do świadczeń

Zgodnie z Ustawą, prawo do leczenia i korzystania ze świadczeń na zasadach w niej określonych mają ubezpieczeni

Dokument potwierdzający ubezpieczenie

Przyjmuje się, że dokument potwierdzający prawo do świadczeń jest ważny przez 30 dni od:

  • daty wystawienia – zaświadczenie z zakładu pracy, zaświadczenia ZUS i KRUS,
  • daty poświadczenia – np. legitymacja ubezpieczeniowa,
  • daty opłacenia składki – ZUS RMUA, dowód wpłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne,
  • daty ważności dokumentu – legitymacja rencisty.

Wyjątkami od tej zasady są:

  • legitymacja emeryta – ważna bezterminowo,
  • zaświadczenie z urzędu pracy o zgłoszeniu do ubezpieczenia zdrowotnego – do końca terminu ważności,
  • decyzja wójta (burmistrza, prezydenta) gminy – ważna 90 dni od dnia określonego w decyzji.
Brak dokumentu ubezpieczenia

W przypadku świadczeń w trybie nagłym, jeżeli pacjent nie posiada aktualnego dokumentu potwierdzającego prawo do świadczeń, może taki dokument przedstawić w innym czasie, tj.:

  • jeśli przebywa w szpitalu dłużej niż 30 dni – nie później niż w terminie 30 dni od dnia przyjęcia lub
  • w terminie 7 dni od dnia zakończenia udzielania świadczenia.

Niedostarczenie dokumentu w wyżej wymienionych terminach może skutkować obciążeniem pacjenta kosztami udzielonego świadczenia.

Późniejsze niż przewidziane przedstawienie dokumentu nie powinno stanowić podstawy odmowy zwolnienia z kosztów albo ich zwrotu. Jednak przy znacznym opóźnieniu w dostarczeniu potwierdzenia prawa do świadczeń, świadczeniodawca może odmówić zwrotu kosztów. Powyższe zasady dotyczą także obywateli innych krajów UE lub EFTA uprawnionych do świadczeń na podstawie przepisów o koordynacji.

Wyjątkiem od zasady potwierdzania prawa do świadczeń są dzieci do 6. miesiąca życia.

Prawo do świadczeń dla osób nieubezpieczonych

Osoby nie posiadające ubezpieczenia, ale posiadające obywatelstwo polskie i mające miejsce zamieszkania na terenie Rzeczypospolitej Polskie, które:

  • nie ukończyły 18. roku życia,
  • są w okresie ciąży, porodu i połogu

posiadają prawo do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych niezależnie  od posiadanych uprawnień z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego.
Świadczeniodawca każdorazowo jest zobowiązany do potwierdzenia faktu ubezpieczenia takiej osoby.
Jednakże żądanie przedstawienia dokumentów potwierdzających fakt ubezpieczenia nie może tworzyć wrażenia, że uzyskanie świadczenia opieki zdrowotnej uzależnione jest od posiadania statusu osoby ubezpieczonej.
Ponadto, zgodnie z art. 12 ustawy, bezpłatne świadczenia opieki zdrowotnej przysługują:

  • osobom uzależnionym od alkoholu (w zakresie leczenia odwykowego),
  • osobom uzależnionym od narkotyków (w zakresie leczenia uzależnienia, rehabilitacji i reintegracji osoby uzależnionej),
  • osobom z zaburzeniami psychicznymi (w zakresie psychiatrycznej opieki zdrowotnej),
  • cudzoziemcom umieszczonym w strzeżonym ośrodku lub przebywającym w areszcie w celu wydalenia, jeżeli stan ich zdrowia tego wymaga,
  • osobom, które były narażone na zakażenie poprzez kontakt z osobami zakażonymi lub materiałem zakaźnym (w przypadku świadczeń zdrowotnych związanych ze zwalczaniem chorób, zakażeń i chorób zakaźnych),
  • posiadaczom Karty Polaka, w sytuacji potrzeby skorzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej w stanach nagłych (chyba że umowa międzynarodowa, w której RP jest stroną, przewiduje zasady bardziej korzystne).

Przepisów ustawy nie stosuje się wobec osób pozbawionych wolności, którym świadczenia zdrowotne  są udzielane bezpłatnie, bez względu na uprawnienia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego, na podstawie art. 102 pkt 1 i art. 115 § 1 ustawy z dnia 06.06.1997 r. – Kodeks karny wykonawczy.

W przypadku stanu nagłego, brak dokumentu potwierdzającego prawo do korzystania z bezpłatnej opieki zdrowotnej nie może być powodem odmowy udzielenia świadczenia.

Prawa pacjenta

Pamiętaj, że masz prawo do:
1. Świadczeń zdrowotnych zgodnych z aktualną wiedzą medyczną
W sytuacji ograniczonych mozliwości udzielenia odpowiednich świadczeń zdrowotnych, masz prawo do jasnej, obiektywnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń.
Twoje prawo zostało naruszone jeśli np.:
- zgłaszasz się telefonicznie do placówki ochrony zdrowia chcąc zapisać się na wizytę do lekarza. Uzyskujesz informację, że zapisać się możesz tylko osobiście,
- zgłaszasz się do szpitala ze skierowaniem od lekarza z prywatnej placówki ochrony zdrowia. Na izbie przyjęć odmawiają ci zakwalifikowania skierowania, bo nie jest wystawione przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego.
2. Informacji o swoim stanie zdrowia
Możesz zażądać od lekarza, aby udzielił ci informacji w sposób zrozumiały. Masz prawo zapytać i zadawać dodatkowe pytania. Jeżeli nie chcesz być poinformowany o swojej sytuacji zdrowotnej, masz prawo z tych informacji zrezygnować. Masz prawo upoważnić szpital do poinformowania osób bliskich lub wskazanych instytucji o nagłym pogorszeniu twojego stanu zdrowia lub o natychmiastowej konieczności przetransportowania do innego świadczeniodawcy. Pamiętaj, że pacjent może udzielić takiego upoważnienia już w chwili przyjęcia do szpitala lub w trakcie pobytu. Szpital jest zobowiązany wypełnić wolę pacjenta.
Twoje prawo zostało naruszone jeśli np.:
- osoba udzielająca ci świadczeń zdrowotnych odmówiła udzielenia informacji o metodzie leczenia, rokowaniach oraz o innych alternatywnych sposobach leczenia,
- pracownicy medyczni nie poinformowali cię o przewidywanych skutkach zastosowania określonych procedur medycznych
3. Zachowania przez osoby udzielające świadczeń zdrowotnych tajemnicy informacji związanych z twoim leczeniem
Twoje prawo zostało naruszone jeśli np.:
- lekarz (pielęgniarka) lub inny pracownik medyczny ujawnił dane dotyczące twojego leczenia osobie nieupoważnionej przez ciebie,
- lekarz przekazał dokumentację medyczną osobie przez ciebie nieupoważnionej.
4. Wyrażania zgody albo odmowy na udzielenie świadczeń zdrowotnych
W przypadku zabiegu operacyjnego albo zastosowania metody leczenia lub diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko, zgodę należy wyrazić w formie pisemnej. Zabieg lub leczenie mogą być przeprowadzone bez twojej zgody tylko w sytuacji kiedy znajdujesz się w stanie nagłego zagrożenia życia i zdrowia.
Twoje prawo zostało naruszone jeśli np.:
- pracownik medyczny udzielił ci świadczenia medycznego np. wykonał zabieg operacyjny bez poinformowania o rodzaju zabiegu, zastosowanej metodzie oraz możliwych powikłaniach.
5. Poszanowania intymności i godności w szczególności w czasie udzielania ci świadczeń zdrowotnych
Pacjent znajdujący się w stanie terminalnym ma prawo do świadczeń zdrowotnych zapewniających łagodzenie bólu i innych cierpień.
Twoje prawo zostało naruszone jeśli np.:
- byłeś przyjęty w gabinecie wraz z kilkoma innymi osobami. Każdy pacjent powinien być przyjmowany pojedyńczo i mieć możliwość przygotowania się do badań w osobnym (zasłoniętym) miejscu.
6. Dokumentacji medycznej dotyczącej stanu zdrowia oraz udzielonych świadczeń zdrowotnych
Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych jest zobowiązany prowadzić, przechowywać i udostępniać dokumentację medyczną oraz zapewnić ochronę danych zawartych w tej dokumentacji. Dokumentacja udostępniona jest pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu, bądź osobie upoważnionej przez pacjenta. W przypadku śmierci pacjenta prawo to ma osoba upoważniona przez pacjenta za życia. Dokumantacja medyczna jest udostępniona do wglądu w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych oraz poprzez sporządzenie jej odpłatnych wyciągów, odpisów lub kopii na koszt pacjenta, jego przedstawiciela ustawowego lub osoby przez pacjenta upoważnionej. Dokumentację możesz uzyskać wnioskując do osoby zarządzającej zakładem opieki zdrowotnej.
Twoje prawo zostało naruszone jeśli np.:
- lekarz odmawia ci wydania kserokopii dokumentacji medycznej twierdząc, że to jego własność.
7. Poszanowania życia prywatnego i rodzinnego
Pamiętaj, że jako pacjent, wymagający całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych, masz prawo do kontaktu osobistego, telefonicznego lub korespondencyjnego z innymi osobami. Masz prawo do opieki osoby bliskiej. Koszty związane ze sprawowaniem tej opieki nie mogą obciążać zakładu opieki zdrowotnej. Dlatego też za obecność osoby bliskiej musisz ponosić dodatkowe koszty.
Twoje prawo zostało naruszone jeśli np.:
- twoje dziecko przebywa na oddziale dziecięcym, a lekarz dyżurny nie chce, abyś z nim przebywał np. w porze nocnej. Jeśli nie ma innych przeszkód (typu epidemiczne lub organizacyjne), powinieneś uzyskać zgodę,
- podczas udzielania świadczeń pracownik medyczny komentuje twoje zachowanie, postawę, styl życia w sposób tobie uwłaczający i poniżający.
8. Opieki duszpasterskiej
W zakładzie opieki zdrowotnej przeznaczonym dla osób wymagających całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych, masz prawo do opieki duszpasterskiej. W sytuacji pogorszenia się stanu zdrowia lub zagrożenia życia zakład opieki zdrowotnej jest zobowiązany umożliwić pacjentowi kontakt z duchownym jego wyznania. Koszty realizacji prawa do opieki duszpasterskiej ponosi zakład opieki zdrowotnej.
9. Przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie
Koszty realizacji tego prawa ponosi zakład opieki zdrowotnej. Zakład ma obowiązek sprawować pieczę nad rzeczami wartościowymi pacjenta.
Twoje prawo zostało naruszone jeśli np.:
- twoje rzeczy zostaną nieprawidłowo przechowywane w wyniku czego dojdzie do ich uszkodzenia, zniszczenia lub zagubienia.
10. Zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza
Pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy mogą wnieść sprzeciw wobec opini albo orzeczenia lekarza, jeżeli opinia albo orzeczenie ma wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta wynikające z przepisów prawa. Sprzeciw wnosi się do Komisji Lekarskiej działającej przy Rzeczniku Praw Pacjenta, w terminie 30 dni od wydania opini lub orzeczenia.

Zbiorowe prawa pacjentów
Zbiorowym prawem pacjentów nie jest suma praw indywidualnych. Zbiorowe prawa przysługują nieograniczonej grupie osób. Taką grupą mogą być np. mieszkańcy danej gminy czy województwa, do których są adresowane programy zdrowotne, a także wszyscy pacjenci korzystający ze świadczeń określonego zakładu opieki zdrowotnej.
Zbiorowe prawa pacjentów są naruszane poprzez:
1) bezprawne zorganizowane działania lub zaniechania podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych;
2) stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu zorganizowanie wbrew przepisom o rozwiązywaniu sporów zbiorowych akcji protestayjnej lub strajku przez organizatora strajku.
Celem takich działań jest pozbawienie praw pacjentów lub ograniczenie tych praw, w szczególności podejmowane dla osiągnięcia korzyści majątkowej.